7 korzyści zdrowotnych żeń-szenia: co warto wiedzieć

Żeń-szeń jest stosowany w tradycyjnej medycynie chińskiej od wieków. Ta wolno rosnąca, krótka roślina o mięsistych korzeniach może być sklasyfikowana na trzy sposoby, w zależności od tego, jak długo jest uprawiana: świeży, biały lub czerwony. Świeży żeń-szeń jest zbierany przed upływem 4 lat, podczas gdy biały żeń-szeń jest zbierany między 4-6 lat, a czerwony żeń-szeń jest zbierany po 6 lub więcej latach.

Istnieje wiele rodzajów tego zioła, ale najpopularniejsze to żeń-szeń amerykański (Panax quinquefolius) i żeń-szeń azjatycki (Panax ginseng). Żeń-szeń amerykański i azjatycki różnią się stężeniem związków czynnych i działaniem na organizm. Uważa się, że żeń-szeń amerykański działa relaksująco, natomiast odmiana azjatycka ma działanie pobudzające. Żeń-szeń zawiera dwa istotne związki: ginsenozydy i gintoninę. Związki te wzajemnie się uzupełniają, zapewniając korzyści zdrowotne.

Najważniejsze korzyści zdrowotne żeń-szenia

Silny antyoksydant, który może zmniejszyć stan zapalny

Żeń-szeń ma korzystne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Niektóre badania na probówkach wykazały, że ekstrakty z żeń-szenia i związki ginsenozydowe mogą hamować stan zapalny i zwiększać zdolność antyoksydacyjną komórek. Na przykład, jedno z badań na probówkach wykazało, że ekstrakt z czerwonego żeń-szenia koreańskiego zmniejszył stan zapalny i poprawił aktywność antyoksydacyjną komórek skóry osób z egzemą.

Wyniki badań na ludziach również są obiecujące. W jednym z badań sprawdzono efekty przyjmowania przez 18 młodych sportowców 2 gramów ekstraktu z żeń-szenia koreańskiego trzy razy dziennie przez siedem dni. Mężczyźni mieli następnie badany poziom pewnych markerów zapalnych po wykonaniu testu wysiłkowego. Poziomy te były znacznie niższe niż w grupie placebo, utrzymując się do 72 godzin po badaniu.

Należy jednak zauważyć, że grupa placebo otrzymała inne zioło lecznicze, więc wyniki te należy traktować z przymrużeniem oka i potrzebne są dalsze badania. Wreszcie, w większym badaniu obserwowano 71 kobiet po menopauzie, które przyjmowały 3 gramy czerwonego żeń-szenia lub placebo codziennie przez 12 tygodni. Aktywność przeciwutleniaczy i markery stresu oksydacyjnego były następnie mierzone. Naukowcy doszli do wniosku, że czerwony żeń-szeń może pomóc w zmniejszeniu stresu oksydacyjnego poprzez zwiększenie aktywności enzymów przeciwutleniających.

Zobacz również: Zioła przeciwzapalne – 9 propozycji

Może korzystnie wpływać na funkcjonowanie mózgu

Żeń-szeń może poprawić funkcje mózgu, takie jak pamięć, zachowanie i nastrój. Niektóre badania na probówkach i zwierzętach pokazują, że składniki żeń-szenia, takie jak ginsenozydy i związek K, mogą chronić mózg przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki.

W jednym z badań obserwowano 30 zdrowych osób, które spożywały 200 mg Panax ginseng dziennie przez cztery tygodnie. Jednak korzyści te przestały być znaczące po 8 tygodniach, co sugeruje, że działanie żeń-szenia może się zmniejszać przy dłuższym stosowaniu. W innym badaniu sprawdzano, jak pojedyncze dawki 200 lub 400 mg Panax ginseng wpłynęły na sprawność umysłową, zmęczenie psychiczne i poziom cukru we krwi u 30 zdrowych dorosłych przed i po 10-minutowym teście umysłowym.

Dawka 200 mg, w przeciwieństwie do dawki 400 mg, była bardziej skuteczna w poprawie wydajności umysłowej i zmęczenia podczas testu. Możliwe jest, że żeń-szeń wspomagał wchłanianie cukru we krwi przez komórki, co mogło poprawić wydajność i zmniejszyć zmęczenie psychiczne. W trzecim badaniu stwierdzono, że przyjmowanie 400 mg Panax ginseng dziennie przez osiem dni poprawiło spokój i umiejętności matematyczne. Co więcej, inne badania wykazały pozytywny wpływ na funkcjonowanie mózgu i zachowanie u osób z chorobą Alzheimera.

Zobacz również: 5 ziół na pamięć i koncentrację

Może poprawić zaburzenia erekcji

Badania wykazały, że żeń-szeń może być użyteczną alternatywą w leczeniu zaburzeń erekcji u mężczyzn. Wydaje się, że związki w nim zawarte mogą chronić przed stresem oksydacyjnym w naczyniach krwionośnych i tkankach w penisie i pomóc przywrócić normalne funkcje. Dodatkowo badania wykazały, że żeń-szeń może promować produkcję tlenku azotu, związku, który poprawia relaksację mięśni w penisie i zwiększa krążenie krwi.

Jedno z badań wykazało, że u mężczyzn leczonych koreańskim czerwonym żeń-szeniem nastąpiła 60% poprawa w zakresie objawów zaburzeń erekcji, w porównaniu z 30% poprawą wywołaną przez leki stosowane w leczeniu zaburzeń erekcji. Ponadto inne badanie wykazało, że 86 mężczyzn z zaburzeniami erekcji miało znaczącą poprawę w zakresie funkcji erekcji i ogólnej satysfakcji po przyjmowaniu 1000 mg ekstraktu z wiekowego żeń-szenia przez 8 tygodni.

Zobacz również: Zioła na płodność – 4 propozycję

Może wzmocnić układ odpornościowy

Żeń-szeń może wzmacniać układ odpornościowy. Niektóre badania nad jego wpływem na układ odpornościowy koncentrowały się na pacjentach z nowotworami, którzy przeszli operację lub chemioterapię. W jednym z badań obserwowano 39 osób po operacji raka żołądka, którym podawano 5 400 mg żeń-szenia dziennie przez dwa lata. Co ciekawe, u osób tych zaobserwowano znaczną poprawę funkcji układu odpornościowego i mniejszą liczbę nawrotów objawów.

W innym badaniu sprawdzano wpływ wyciągu z czerwonego żeń-szenia na markery układu odpornościowego u osób z zaawansowanym rakiem żołądka poddawanych chemioterapii po operacji. Po trzech miesiącach osoby przyjmujące wyciąg z czerwonego żeń-szenia miały lepsze markery układu odpornościowego niż osoby z grupy kontrolnej lub placebo.

Ponadto, w jednym z badań sugerowano, że osoby przyjmujące żeń-szeń mogą mieć do 35% większe szanse na przeżycie bez choroby przez pięć lat po operacji i do 38% wyższy wskaźnik przeżycia w porównaniu z osobami, które nie przyjmowały żeń-szenia. Mimo że badania te wykazały poprawę markerów układu odpornościowego u osób z rakiem, potrzebne są dalsze badania, aby wykazać skuteczność żeń-szenia w zwiększaniu odporności na infekcje u osób zdrowych.

Może mieć potencjalne korzyści w walce z rakiem

Żeń-szeń może być pomocny w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów. Wykazano, że ginsenozydy zawarte w tym ziole pomagają zmniejszyć stan zapalny i zapewniają ochronę antyoksydacyjną. Cykl komórkowy jest procesem, w którym komórki normalnie rosną i dzielą się. Ginsenozydy mogą korzystnie wpływać na ten cykl, zapobiegając nieprawidłowej produkcji i wzrostowi komórek.

W przeglądzie kilku badań stwierdzono, że osoby przyjmujące żeń-szeń mogą mieć o 16% niższe ryzyko zachorowania na raka. Ponadto w badaniu obserwacyjnym zasugerowano, że osoby przyjmujące żeń-szeń mogą mieć mniejsze prawdopodobieństwo zachorowania na niektóre rodzaje raka, takie jak rak wargi, jamy ustnej, przełyku, żołądka, okrężnicy, wątroby i płuc, niż osoby, które go nie przyjmują.

Żeń-szeń może również pomóc poprawić stan zdrowia pacjentów poddawanych chemioterapii, zmniejszyć skutki uboczne i wzmocnić działanie niektórych leków stosowanych w leczeniu. Chociaż badania nad rolą żeń-szenia w zapobieganiu nowotworom wykazują pewne korzyści, pozostają one niejednoznaczne.

Zobacz również: Zioła na raka? Czy ziołolecznictwo jest bezpieczne

Może zwalczać zmęczenie i zwiększać poziom energii

Wykazano, że żeń-szeń pomaga zwalczać zmęczenie i zwiększa poziom energii. Różne badania na zwierzętach powiązały niektóre składniki żeń-szenia, takie jak polisacharydy i oligopeptydy, z niższym poziomem stresu oksydacyjnego i wyższą produkcją energii w komórkach, co może pomóc w zwalczaniu zmęczenia.

W jednym z czterotygodniowych badań badano skutki podawania 1 lub 2 gramów Panax ginseng lub placebo 90 osobom cierpiącym na chroniczne zmęczenie. Osoby, którym podawano Panax ginseng doświadczyły mniejszego zmęczenia fizycznego i psychicznego, a także zmniejszenia stresu oksydacyjnego, niż osoby przyjmujące placebo. W innym badaniu 364 osobom, które przeżyły chorobę nowotworową i doświadczyły zmęczenia, podawano 2000 mg amerykańskiego żeń-szenia lub placebo. Po ośmiu tygodniach, osoby z grupy przyjmującej żeń-szeń miały znacznie niższy poziom zmęczenia niż osoby z grupy placebo.

Ponadto, przegląd ponad 155 badań sugeruje, że suplementy żeń-szenia mogą nie tylko pomóc w zmniejszeniu zmęczenia, ale także zwiększyć aktywność fizyczną.

Zobacz również: Jakie zioła na zmęczenie? 8 ziół zwiększających energię

Może obniżać poziom cukru we krwi

Żeń-szeń wydaje się być korzystny w kontroli poziomu glukozy we krwi zarówno u osób z cukrzycą, jak i bez niej. Wykazano, że żeń-szeń amerykański i azjatycki poprawia funkcjonowanie komórek trzustki, zwiększa produkcję insuliny i zwiększa wchłanianie cukru z krwi w tkankach.

Ponadto, badania wykazują, że ekstrakty z żeń-szenia pomagają poprzez zapewnienie ochrony antyoksydacyjnej, która redukuje wolne rodniki w komórkach osób z cukrzycą. W jednym z badań oceniano wpływ 6 gramów czerwonego żeń-szenia koreańskiego, wraz ze zwykłymi lekami przeciwcukrzycowymi lub dietą, u 19 osób z cukrzycą typu 2. Co ciekawe, byli oni w stanie utrzymać dobrą kontrolę cukru we krwi przez cały okres 12 tygodni badania. Odnotowano u nich również 11% spadek poziomu cukru we krwi, 38% spadek poziomu insuliny na czczo i 33% wzrost wrażliwości na insulinę.

Inne badanie wykazało, że żeń-szeń amerykański pomógł poprawić poziom cukru we krwi u 10 zdrowych osób po wykonaniu testu z użyciem napoju słodzonego. Wydaje się, że sfermentowany czerwony żeń-szeń może być jeszcze bardziej skuteczny w kontroli poziomu cukru we krwi. Sfermentowany żeń-szeń jest produkowany przy pomocy żywych bakterii, które przekształcają ginsenozydy w łatwiej przyswajalną i silniejszą formę. W rzeczywistości, jedno z badań wykazało, że przyjmowanie 2,7 gramów sfermentowanego czerwonego żeń-szenia dziennie było skuteczne w obniżaniu poziomu cukru we krwi i zwiększaniu poziomu insuliny po posiłku testowym, w porównaniu z placebo.

Zobacz również: Zioła na obniżenie cukru we krwi

Spożywanie żeń-szenia

Korzeń żeń-szenia może być spożywany na wiele sposobów. Można go spożywać na surowo lub lekko gotować na parze, aby go zmiękczyć. Można go również parzyć w wodzie, aby przygotować herbatę. W tym celu wystarczy dodać gorącą wodę do świeżo pokrojonego żeń-szenia i parzyć przez kilka minut. Żeń-szeń może być dodawany do różnych przepisów, takich jak zupy. A ekstrakt można znaleźć w postaci proszku, tabletek, kapsułek i oleju. Ile należy wziąć zależy od stanu, który chcesz poprawić.

Ogólnie rzecz biorąc, sugerowane są dzienne dawki 1-2 gramów surowego korzenia żeń-szenia lub 200-400 mg ekstraktu. Najlepiej zacząć od mniejszych dawek i zwiększać je z czasem.Szukaj standardowego ekstraktu z żeń-szenia, który zawiera 2-3% ginsenozydów ogółem, i spożywaj go przed posiłkami, aby zwiększyć wchłanianie i uzyskać pełne korzyści.

Bezpieczeństwo i potencjalne skutki uboczne

Według badań, żeń-szeń wydaje się być bezpieczny i nie powinien wywoływać żadnych poważnych skutków ubocznych. Jednak osoby przyjmujące leki przeciwcukrzycowe powinny ściśle monitorować poziom cukru we krwi podczas stosowania żeń-szenia, aby upewnić się, że poziom ten nie spadnie zbyt nisko. Dodatkowo, żeń-szeń może zmniejszyć skuteczność leków przeciwzakrzepowych. Z tych powodów, przed suplementacją żeń-szeniem należy porozmawiać z lekarzem.

Należy pamiętać, że ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa, żeń-szeń nie jest zalecany dla dzieci, kobiet w ciąży lub karmiących piersią. Wreszcie, istnieją dowody sugerujące, że przedłużone stosowanie żeń-szenia może zmniejszyć jego skuteczność w organizmie. Aby zmaksymalizować korzyści, należy przyjmować żeń-szeń w cyklach 2-3 tygodniowych z jedno- lub dwutygodniową przerwą pomiędzy nimi.

Żeń-szeń jest suplementem ziołowym, który jest stosowany od wieków w medycynie chińskiej. Jest on powszechnie chwalony za swoje działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Może również pomóc regulować poziom cukru we krwi i mieć korzyści w przypadku niektórych nowotworów. Co więcej, żeń-szeń może wzmocnić układ odpornościowy, poprawić funkcjonowanie mózgu, zwalczyć zmęczenie i poprawić objawy zaburzeń erekcji. Żeń-szeń może być spożywany na surowo lub lekko gotowany na parze. Można go również łatwo dodać do diety poprzez ekstrakt, kapsułki lub w postaci proszku. Niezależnie od tego, czy chcesz poprawić pewien stan, czy po prostu dać impuls swojemu zdrowiu, żeń-szeń jest zdecydowanie warty wypróbowania.